ARGIA

ARGIA

ARGIAren podcastak. Denak libre eta doan zabaltzen ditugu gure komunitateko kideen ekarpenari esker. Zuk ere parte izan nahi baduzu: https://www.argia.eus/eginargiakoa

read less
ニュースニュース

エピソード

Menda Bikoitza 2x05: Iltze aromatikoa ere sendabelarra da
今日
Menda Bikoitza 2x05: Iltze aromatikoa ere sendabelarra da
Gaurko sendabelarra iltze aromatikoa (Syzygium aromaticum) izango da, berari eskaini diogu gaurko podcasta osorik. Hainbatentzat sukaldean dugun espezia aromatikoa dena sendabelarra ere bai baita, gero eta argiago diote hori ikerketek. Podcast honen bosgarren saioan ere aipatu genuen iltze aromatikoa. Orduan chai egoskinaz aritu ginen, Indiatik datozen edari hauek ohikoak bihurtu zaizkigulako gurean ere, bereziki udazken eta negu garaia iristen zaizkigunean. Beste hainbat espeziarekin batera (jengibrea, kurkuma, kardamomoa…) iltze aromatikoa erabiltzea tradiziozkoa izan da Ekialdean baina kafearekin ere hasi gara nahasten.  Hala, gaurko saioan ikerketa zientifikoek dioten hori ahoratzea pentsatu dugu eta kafea egin dugu iltze aromatikoa ipinita. Ukitu berezia ematen dio, aromatikoa, goxoa, eta kafe hori edanez Koreako Gachon Unibertsitatean egindako ikerketa komentatzeari ekin diogu.  Iltze aromatikoaren extraktua egin dute ikertzaileek eta honen hainbat fitokonposatuk efektu neuro-babesleak dituela ikusi dute, non eta neuro-endekapenezko gaixotasunetan, Alzheimerra kasu. Neuro-endekapenezko gaitzek funtzio motor eta kognitibo normala pixkanaka galtzea eragiten dute. Prozesu konplexua izaten da eta berarekin ditu estres oxidatiboa, neuroinflamazioa, amiloide-beta agregazioa, neurotransmisio nahasia eta apoptosia.  Extraktuaren erabilera egindakoan ikusi da mekanismo neurobabeslea duela, batez ere hidrogeno peroxidoak eragindako estres oxidatiboari aurre egiten. Extraktuaren gaitasun antioxidatzaileak mintz mitokondrialaren potentziala berreskuratzen duela ere ikusi dute. Beste hainbat funtzio nabarmen ere ikusi zaizkio, aurretik burmuinaren fisiologiaren inguruan formakuntzarik izan gabe ulertzen nekezak direnak. Laburbilduz esan daitekeena da duen eragin neurobabeslea handia eta anitza dela eta horrek sendagaiak garatzeko hautagai potentzial bihurtzen dutela iltze aromatikoa.  Chai bezalako infusioetan, gozogintzan edo kafeari ipinita hortxe daukagu espeziatik adina botikatik duena eskura. Gure proposamena katilukada kaferi bi iltze ipintzea da eta hortik gora ere ipin dakioke ongi toleratzen bada. Harrizko mortero txiki batean zanpatu eta txikitu ditugu iltzeak lehendabizi, bere propietateak hobeto baliatze aldera eta kafetera italiarrean prestatu dugu ondoren.
Menda Bikoitza 2x04: Izpiliku fina, moretasunean sakontzen
02-12-2024
Menda Bikoitza 2x04: Izpiliku fina, moretasunean sakontzen
Gaurko sendabelarra izpiliku fina (Lavandula angustifolia) izango da. Zenbat du sendabelarretik lurringintzarako erabiltzen dugun lore moreak? Askorentzat sendabelarra baino, lurrina da lore hau, eta horrek zaildu egiten du dituen balio terapeutikoak ezagutzea. Izan ere, lurrina edo xaboia edatearen pareko zerbait da askorentzat izpiliku infusioa, eta aukeran nahiago izaten dugu bestelako sendabelarrak hartzea.Izpilikuari lotuta, Arabar Errioxan aurkitu dugu sasoi honetan egiten den jai bat, eta horri leku egin diogu gaurko saioan. Izpilikua erretzen da mañak edo martxoakospatzerakoan. Abenduaren 8an, Sortzez Garbiaren egunean egiten den jai honek, neguko ekinozioan egiten den antzinako purifikazio erritoekin zerikusia duela dirudi. Sua, auzolana, patata gaztain erreak eta izpiritu txarrak uxatzeko kea aurkituko ditu Labastida, Leza, Lantziego edo Lapueblara joaten denak.Gaurko gomendio edo aholkua egiteko izpilikua finarekin jarraitu dugu, bere balio terapeutikoa eta kosmetikoa ezagutzeko proposamenekin. Begietarako kolirioa egiteko sendabelar bikaina da, bera hutsik edo intsusaren (Sambucus nigra) lorearekin batera erabilita. Bakoitzetik postreko koilarakada bat ipintzen da 200 ml ur irakinetan eta bost minutuan tapatuta eduki ondoren paperezko iragazkiarekin iragazten da. Hozkailuan jasotzen da eta bi gaza bustita begi gainetan ipintzen da. Infusio egokia da hau begien osasuna zaintzeko.Erabilera kosmetikoei tiraka, kolonia ur goxoa egiteko vodka bezalako alkohol zuri batean ipintzen da izpiliku lehortu berria. Astebete edo hamar egunean eduki ondoren, iragazi eta kopuru berean ipintzen zaio izpiliku finaren hidrolatoa. Bien nahasketatik 100 ml prestatu baditugu, izpiliku finaren olio esentzialaren 50 tanta gehituko dizkiogu. Kristalezko botilatxoan ipintzen da, spray erako aplikagailua duen fraskoan.Azkenik, izpiliku fin lehorraren burukoa egitea proposatzen dugu. Ez usain gozoko zakutxoa, gure buruaren neurria izango duen oherako burukoa, baizik. Lotarako arazoak dituenari lo sakona egiten laguntzeko erabiltzen zen erremedio hau, hainbat lekutan izan da tradizioa, eta probatu duen honi, gustatu zitzaion!
Menda Bikoitza 2x03: Eztula eta eguzkiaren beroa
18-11-2024
Menda Bikoitza 2x03: Eztula eta eguzkiaren beroa
Gaurko sendabelarra eztul-belarra (Tussilago farfara) izango da, eztul-belar hostoa. Izan ere, eztula entzuten hasi garen sasoian gaude. Eztula egiteko gogoa etortzea da saio hau egiterakoan izaten dugun beldurrik handienetakoa eta karamelua aldamenean izaten dugu; ez baita ahuntzaren gauerdiko eztula jendaurrean ari garenean eztul eraso gelditu ezina. Baina eztulak ere ezberdinak daude, eta bakoitzarentzat erremedio ezberdinak aipatu ditugu.Eztul belarraren hostoak aberatsak dira muzilagotan, inulinatan, flabonoideetan, azido malikotan, taninotan, fitoesteroletan, potasio nitratotan eta zink gatzetan. Printzipio aktibo hauek arnas-bideetako erretasuna eta hantura kentzeko gaitasuna dute, eztula sorrarazten duen espasmoa gelditzeko gai dira eta immuno estimulatzaileak ere badira.Birika eta bronkioetako mintzak baretu, indartu, garbitu eta sendatzen ditu: hala, katarroa, marranta, asma, laringitisa, bronkitisa eta biriketako gaitzetarako egokia da, eta eztula izan edo ez, erabili dezakegu.Iluntasunari aurre egiteko sendabelar bati buruz ere aritu gara: Santio-belarra edo hiperikoa, hain zuzen (Hypericum perforatum). Urteko egunik ilunenetakoak ditugu hauek eta askori ongi etorriko zaigun informazioa da honakoa. Hala ere ez dugu liluran erori behar, kontrakotasunak badituelako eta ez delako denontzat egokia. Eguzkiaren indar arketipikoa du lore honek eta Matthew Becker belargileak esan ohi duen bezala: eguzkiaren energia eta beroa gure gorputzera ekartzen ditu, batez ere gure psikera.Lore lehortu berriekin tintura egin eta tintura hori txokolate berotan hartzea proposatu dugu saioan, terapia ez baitago beti modu desatseginean egin beharrik. Udan, eguzki berotan, lorea oliotan beratu eta oleatoa egitea ere ideia bikaina da. Sesamo oliotan egin eta urte sasoi honetan, gauez, gorputz osoan masajea emanez igurztea ere proposatu dugu. Hau ez da orain prestatu dezakeguna, oleato hau egiteko lore freskoa behar dugulako batetik eta kasu honetan garrantzitsua delako eguzki bidezko beratzea duen oleatoa egitea. Datorren udan presta dezakegu eta negurako prest eduki.
Menda Bikoitza 2x02: Landare inbaditzaileen artean sendabelarrik ez
04-11-2024
Menda Bikoitza 2x02: Landare inbaditzaileen artean sendabelarrik ez
Gaurko sendabelarra erromeroa (Rosmarinus officinalis) da, gure artean mendeak daramatzan sendabelarra. Jatorriz isurialde mediterranearrean jaiotzen da baina Erdi Arotik geureganatua daukagu Lamiaceae familiako sendabelar hau.  Balio anitzeko sendabelarra da, odol zirkulazioa edo ilea indartu bezala laguntzen du nekeari aurre egiten. Ohikoa da gure artean eta badirudi lorategi eta errotondatan maiz ikusita gutxiago estimatzen dugula, ohikoegia da dirudienez. Aldiz, oso urrutiko sendabelar exotiko bat ekartzen digutenean prest gaude hari buruz edozer gauza sinesteko; aurreneko gauza super antioxidatzailea dela. Erromeroak dituen dohainak ikustea kosta egiten zaigu oraindik ere, berrizaleak garelako akaso. Erromeroak dituen fitokimikoak ekarri ditugu gaurko podcastera, Ikerketa bat hartu dugu hizpide horretarako, izan ere erromeroak duen azido karnosikoa da ikerketa batek ugari aurkitu duena. Hain justu inflamazioa gutxitzen zeregin oso garrantzitsua duen antioxidatzailea.  Proposamena erromero infusioak edatea izango da, bera hutsik edo te berdearekin. Biek batera duten gaitasun antioxidatzailea oso handia delako egin dugu nahasketa hau. Hori bai, kitzikagarria da eta tentsioa igoko duen infusioa ere badenez badaezpada ere edaten hasi aurretik albo ondorioei buruz informatu. Landare inbaditzaileei buruz ere aritu gara saio honetan. Iruñatik dator albistea, Arga, Sadar eta Elorz ibaien inguruan hedatzen ari den landaredia inbaditzaile eta exotikoaz ari gara. Hauen artean sendabelarrik ba ote dagoen ikusi dugu eta zer nolako arazoa eragiten ari diren ere bai.